Phân tích số liệu từ nguồn Trademap.org – CPTPP cho thấy, năm 2018 phần lớn Việt Nam nhập khẩu lươn đông lạnh từ Trung Quốc khoảng 94,2% tổng thị phần khập khẩu lươn của Việt Nam (bao gồm: Trung Quốc, Hồng Kong, Tây Tạng), phần còn lại (5,8%) được nhập khẩu từ Ca Na Đa và Ma-Rốc. (theo bảng số 9)

+  Nhóm các quốc gia tiêu thụ lươn hàng đầu trên thế giới

Theo nguồn số liệu thống kê từ Trademap.org – CPTPP, năm 2018 các khu vực thị trường nhập khẩu lươn hàng đầu bao gồm: Nhật bản, Hàn Quốc, Hồng Kong, Trung Quốc, Tây Ban Nha, Singapo, Macao, Canada và Việt Nam (chi tiết tại đồ thị sau). (theo biểu đồ số 6)

Biểu đồ số 06: Nhóm các quốc gia nhập khẩu lươn năm 2018 trên thế giới

Về sản xuất:

Con giống: Trước đây giống lươn được thu bắt từ tự nhiên tại các tỉnh miền Tây, nuôi vỗ và cung cấp cho các hộ nuôi lươn thịt. Gần đây có sự cạnh tranh với lươn giống nhập từ Campuchia và xu thế đang chuộng giống từ nguồn này (85%) do những đặc tính hơn hẳn giống lươn khai thác trong nước. Trong khi đó, trong nước cũng như tại thành phố, chưa có những nghiên cứu và cơ sở nhân giống lươn để cung cấp phục vụ sản xuất.

Kỹ thuật nuôi: Theo người nuôi có kinh nghiệm cho biết nuôi lươn dễ mà khó, nên ít người nuôi vì không phải vùng nào, xã nào nuôi cũng được. Cần phải được hướng dẫn kỹ thuật kết hợp kinh nghiệm và tuân thủ một số điều kiện nhất định mới nuôi có kết quả; việc nuôi lươn phụ thuộc rất nhiều vào nguồn nước, có độ PH từ 6 đến 7 ổn định; nhiệt độ phải được kiểm soát và thay nước phải đúng giờ, tránh tiếng động ồn ào, hạn chế tác động cơ học làm lươn chậm lớn.

Tiêu thụ sản phẩm: Do phát triển sản xuất còn mang tính tự phát nên việc tổ chức liên kết sản xuất và xây dựng chuỗi sản phẩm an toàn chưa được đầu tư dẫn đấn tiêu thụ sản phẩm còn phụ thuộc rất lớn vào thương lái, giá cả không ổn định. Việc tìm đầu ra hướng đến xuất khẩu còn rất hạn chế mặc dù tiềm năng thị trường là rất lớn từ các nước trong khu vực.

Xử lý môi trường: Chưa được hướng dẫn quy trình xử lý nước thải phù hợp. Mặc dù hiện nay các hộ nuôi lươn cho nước thải ra ao tận dụng nuôi cá hoặc trồng cỏ chăn nuôi nhưng vẫn gây ô nhiễm môi trường.

Sau cùng, một số kiến nghị về việc nuôi lươn không bùn trong bể xi măng trên địa bàn thành phố, cụ thể:

• Đối với các đơn vị quản lý nhà nước, các đơn vị khoa học:

Xây dựng quy trình nuôi lươn không bùn để triển khai, tập huấn cho bà con nông dân, những người có nhu cầu nuôi lươn. Hướng tới mô hình nuôi lươn sạch đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và hướng đến xuất khẩu.

Nghiên cứu nhân giống lươn để đảm bảo nguồn lươn giống, đảm bảo chất lượng, giá thành và năng suất cao. Đảm bảo có đầu mối chuyên trách cung cấp giống, thức ăn, kỹ thuật nuôi lươn kết nối tiêu thụ sản phẩm.

Tổ chức các mô hình khuyến nông về nuôi lươn không bùn trong bể xi măng và tập huấn hướng dẫn phương pháp nuôi đạt hiệu quả.

Tổ chức kết nối, các hoạt động xúc tiến thương mại cho sản phẩm lươn đến người tiêu dùng và doanh nghiệp chế biến thực phẩm, cung ứng thịt lươn cho thị trường toàn quốc.

Hỗ trợ thành lập, củng cố hoạt động của các tổ hợp tác, hợp tác xã để hỗ trợ kết nối tiêu thụ sản phẩm cho người nuôi lươn.

• Đối với người nuôi lươn:

Phải nghiên cứu, học tập kinh nghiệm trước khi nuôi, hạn chế thấp nhất những sai phạm về kỹ thuật trong quá trình nuôi lươn. Tham gia các hội nghị, hội thảo, quy trình tập huấn,…để có thông tin, quy trình kỹ thuật nuôi lươn.

Tận dụng cơ hội hiện có về cơ chế, chính sách của Thành phố. Hiện nay có rất nhiều, từ kỹ thuật, hỗ trợ lãi vay, chứng nhận sản phẩm, xúc tiến thương mại,…để có điều kiện hỗ trợ phát triển.

Chất lượng lươn thịt phải đáp ứng nhu cầu của thị trường, như về màu sắc, kích cở, chất lượng an toàn thực phẩm,…đây là yếu tố quyết định đầu ra của sản phẩm.

Tham gia các tổ hợp tác, hợp tác xã để có cơ hội trao đổi kinh nghiệm, nắm thông tin thị trường, gắn kết với doanh nghiệp, các đơn vị thu mua để kết nối tiêu thụ.

Tuân thủ các quy trình kỹ thuật, các hợp đồng liên kết khi sản xuất – tiêu thị, cần giữ uy tín trong quá trình liên kết tiêu thụ đầu ra, chất lượng, số lượng,…

Ngô Phạm Phương Chi